Heb je regelmatig van die momenten dat je snakt naar meer energie? Of ervaar je veel stress en heb je erg behoefte aan momenten om tot rust te komen en je weer op te laden?

Het is een fijn gevoel als je energiehuishouding op pijl is en je kunt daardoor veel meer uit jezelf en uit het leven halen. Bij chronische stress is er een verstoring van het natuurlijke evenwicht. Het lichaam is steeds bezig om in evenwicht te blijven.  Als het niet strookt tussen iets willen en kunnen geeft dit negatieve stress wat zowel op fysiek als mentaal niveau op langer termijn veel energie kost.

Als we spreken over een disbalans in het energieniveau zijn er over het algemeen meerdere factoren aanwezig die te veel beroep doen op het lichamelijk gestel. Enkele factoren kunnen bijvoorbeeld zijn:

• Een volle agenda zonder voldoende rustmomenten
• Gebrek aan een kwalitatieve nachtrust
• Onverwerkte emoties, zowel negatief als positief
• Veel piekeren
• Te veel dingen tegelijk willen doen (multitasking)
• Veel koffiedrinken
• Te weinig zon
• Hoge ontstekingsactiviteit binnen het lichaam
• Gebrek aan essentiële voedingsstoffen
• Te weinig vochtinname
• Te lang en intensief sporten of juist een gebrek aan beweging
• Gebrek aan ontspanning
• Constant gevoel van moeten

Dit zijn slechts enkele voorbeelden die ten grondslag kunnen liggen aan een oververmoeid gevoel. Het is hierbij van belang om te kijken waar de oorzaak ligt en deze bij de wortel aan te pakken. Een overmaat aan deze factoren geven te veel prikkels voor het menselijk lichaam om te verwerken.

Wat doen te veel prikkels met ons?

Ons lichaam heeft een geweldig systeem dat normaliter prikkels prima kan verwerken. Daarbij heeft een bepaalde mate van positieve spanning zelfs een gunstig effect om bijvoorbeeld een prestatie te leveren. Het is een waardevolle kwaliteit dat ons in staat stelt om besluitvaardig te zijn, focus te houden, doelen te stellen, prestatiegericht te zijn en vitaliteit uit te stralen.

Maar de huidige tijd kent veel externe prikkels. In vergelijking met bijvoorbeeld 20 jaar geleden komt er nu dagelijks 20 keer zoveel informatie op ons af. Het gevolg van te veel informatie en indrukken is dat het brein meer prikkels ontvangt dan dat het kan verwerken. Het brein raakt als het ware overvol. Het lichaam komt in een stress modus. Maar wat gebeurt er dan precies in ons lichaam?

Rol zenuw- en hormoonstelsel bij stress

Om daar antwoord op te geven, moeten we kijken naar de rol van het zenuw- en hormoonstelsel. De samenwerking tussen deze twee spelen een belangrijke rol in onze stressresponssysteem. Ze zijn samen verantwoordelijk om de homeostase (evenwicht in het lichaam) te bewaken als reactie op prikkels die worden waargenomen. Zo is de hypothalamus een belangrijke orgaancentra van het zenuwstelsel voor de aanmaak van neurohormonen. Deze neurohormonen zijn nodig voor de activering van hormonen. Het stresssysteem binnen het lichaam kan optimaal functioneren als de inspanningen en herstelmomenten in balans zijn. Op het moment dat het lichaam constant bloot wordt gesteld aan fysieke en mentale stress worden hormonen en neurotransmitters, die nodig zijn voor onze herstel, minder goed aangemaakt.

Vroeger en nu

In de oertijd was het vecht en vlucht systeem prima ingesteld bij een levensbedreigende situatie, zoals de jagers die stress ervaarden als er een gevaarlijk dier voor hun stond. Er wordt dan adrenaline aangemaakt en het lichaam is gereed om te gaan vluchten. Momenteel ervaren we ook stress bij niet levensbedreigende situaties zoals deadlines of het gevoel van constant iets te moeten. Maar bijvoorbeeld ook bewerkte voeding kan veel stress geven in het lichaam. Het kost de lever veel energie om zich te ontdoen van onnatuurlijke stoffen.

Het gevolg is dat het stress-systeem binnen ons lichaam geactiveerd blijft. Hierdoor krijgt het lichaam onvoldoende herstel en zijn de stresshormonen hoog. Bij een hoge aanmaak van het stresshormoon cortisol kan het lichaam uitgeput raken (burn-out). Het sympathische(actieve) en para sympathische(herstel) zenuwstelsel zijn dan ook uit balans. De neurotransmitters die een kalmerend effect hebben worden niet meer goed aangemaakt. Je ziet dus dat de huidige levensstijl een grote invloed heeft op onze gezondheid.

Ieder persoon is uniek en hoe elk persoon om gaat met stress, wordt helaas mede bepaald door onze genen, hoe de basis is geweest tijdens onze kinderjaren en hoe we ons ontwikkeld hebben. Wat we nu nog wel zelf in de hand hebben is onze keuze in levensstijl en die kunnen we positief beïnvloeden voor onze gezondheid. Gelukkig! Stap voor stap kleine veranderingen aanbrengen is belangrijk. Het geeft het lichaam de ruimte om te wennen aan de nieuwe prikkel en zal daardoor beter in staat zijn om te herstellen. In 1 keer het roer omgooien geeft een te grote prikkel, waardoor het lichaam niet de ruimte krijgt om te herstellen en eerder overstuur raakt.

Enkele tips jou hierbij helpen:

• Maak een lijst van wat of wie jou veel energie kost of juist energie oplevert. Geef de dingen waar je energie van krijgt jouw aandacht en alles wat energie kost vermijd je zo veel mogelijk.
• Plan activiteiten die helpen om zowel lichaam als geest tot rust te brengen, zoals bijvoorbeeld Yoga of meditatie.
• Maak een goede dag/weekplanning en vink af wat je voltooid hebt. Dit zorgt voor meer overzicht en rust in je hoofd.
• Neem voldoende rustmomenten op een dag. Doe bijvoorbeeld om het uur even een buikademhaling, wat lichamelijke stretchoefeningen of neem een micro break. Dit maakt je even los uit de hectiek. Het kan net voldoende zijn om je weer op te laden, te herstellen. Als je ’s avonds thuiskomt na een werkdag houd je hierdoor meer energie over.
• Het bespreekbaar maken van zaken of personen die stress opleveren met een vertrouwenspersoon. Dat kan iemand zijn die je heel dierbaar is of juist iemand die wat verder van je af staat zoals een stress counselor of psycholoog.
• Zorg voor een goed dag- en nachtritme. Zeker de kwaliteit van de nachtrust is belangrijk omdat het lichaam zich het meest in de nacht herstelt. Bovendien zorgt het voor een goede melatonine aanmaak, een hormoon dat als sterke antioxidant functioneert in het lichaam.
• Voldoende bewegen. Een sport doen die je leuk vindt. Hierin zijn rustdagen ook heel belangrijk om het lichaam te laten herstellen. Bij een intervaltraining is er een afwisseling in actie en herstel. In de hersteltijd zal de hartslag rustiger worden en hebben de zenuwcellen de ruimte om neurotransmitters goed aan te maken. Dit kan bij vermoeidheidsklachten beter werken dan dat je een constante inspanning levert.